Basic HTML Version
geçmemiş olsa bile - varlığını kabullenmek gerek. Anadolu’da
bayramlarda kurulan gezici panayırları, elle çevrilen dönme
dolapları, salıncakları yaşı yetenler ve orada doğmuş olanlar
hatırlayacaktır. Bu sadece bize özgü değildir, batıda da
“funfair” denilen parklar aynı bizdeki gibi gezici panayır
işlevini görürlerdi tarih boyunca.
Kayıtlı tarihe bakacak olursak: Bugüne kadar kalan ve hâlâ
da faaliyette olan Kopenhag’ın kuzeyinde Dyrehavsbakken
olarak anılan lunaparkın açılış tarihi 1583’tür. Londra’da
daha sonra içine eğlence araçları konulacak olan Vauxhall
bahçeleri 1661 yılında kuruldu.
Ayrıca yine Kopenhag’ın meşhur Tivoli Bahçeleri’nde kurulan
alanın açılış tarihi 15 Ağustos 1845’tir. Dünyanın en eski
ahşap trenlerinden kabul edilen ve 1914’te ilk seferini
gerçekleştiren “roller coaster” bu parkta bulunmaktadır ve
halen ilk günkü gibi faaliyettedir.
İlk dönme dolap bir rekabet hissiyle ortaya çıktı ve 1893’te
George Washington Gale Ferris tarafından Eyfel Kulesi’ne
rakip bir tasarım olarak Şikago’da sergilendi. Dönme
dolabın İngilizcede hâlâ “Ferris Tekeri” olarak anılmasının
sebebi de budur. Teknoloji ilerledikçe bu dönen tekerlerin
yarıçapı da büyüdü… 1997’de açılan Japonya, Osaka’daki
112,5 metrelik dönme dolap günümüzün en büyüklerinden
biri. Londra’da artık kentin sembolü haline gelmiş olan ve
filmlerde, dizilerde bir çok sahnenin arka plan dekoru olarak
görülen devasa “London Eye”in boyu da 135 metredir.
İlk zamanlarda el ve bilek gücüyle çalışan bu oyuncaklar
sanayileşmeyle ve elektriğin bulunmasıyla daha da şamatalı
hale geldi. Işık ve ses binilen oyuncağın artan hızıyla
birleşince insanların üzerindeki etkisini de arttırdı. Çeşitler
İTALYAN GEZGİN PIETRO DELLA VALLE, 1615 YILINDA İSTANBUL’DA
KATILDIĞI BİR RAMAZAN EĞLENCESİNDE RASTLADIĞI “BÜYÜK
ÇEMBER”İ ŞÖYLE ANLATIYOR: “KENDİMİ BÖYLESİ BİR HIZLA
YUKARI AŞAĞI GİDERKEN BULUNCA ÇOK KEYİFLENDİM. AMA
ÇEMBER ÖYLE HIZLI DÖNÜYORDU Kİ YANIMDAKİ RUM DAHA FAZLA
DAYANAMADI VE ŞÖYLE BAĞIRDI: ‘SONİ, SONİ!’ (YETER, YETER)”
Dyrehavsbakken, 1800
makale
74
sev
jr